Έλληνες Κορωναίοι και Αλβανοί Σκουτερινοί.

Το παρακάτω άρθρο είναι μετάφραση από τα Ιταλικά και έχει δημοσιευθεί σε ιταλική ιστοσελίδα. Αναφέρεται σε μια εκδήλωση ή καλύτερα ιστορική αναπαράσταση μιας εκδήλωσης των αρμπερέσηδων της περιοχής Μασίτο της Νοτίου Ιταλίας. 

Ο λόγος που κάνουμε αυτή τη δημοσίευση είναι το γεγονός ότι:

- Ο Ιταλός αρθρογράφος, ο οποίος από όσο καταλαβαίνουμε είναι κι ο ίδιος Αρμπερέσης, κάνει λόγο για δύο εθνικές ομάδες στην περιοχή Μασίτο: τους Αλβανούς- Σκουτερινούς (με καταγωγή από το Σκούταρι- Σκόδρα της Βορείου Αλβανίας) και τους Έλληνες Κορωναίους (με καταγωγή προφανώς από τη γνωστή σε όλους μας Κορώνη Μεσσηνίας της Πελοποννήσου). 

- Μάλιστα ο αρθρογράφος αναφέρει ότι μεταξύ Αλβανών και Ελλήνων υπήρχε μεγάλη κόντρα που έφτανε μέχρι και το έτος 1970. 

- Σύμφωνα με αυτόν οι Έλληνες Κορωναίοι  ασπάστηκαν τον Καθολικισμό το 18ο αιώνα. Εδώ να προσθέσουμε ότι όλοι γνωρίζουμε μελετώντας την ιστορία τι αποτελέσματα είχε η απομάκρυνση από την Ορθοδοξία. Η Ουνία (αποδοχή του Πάπα ακολουθώντας όμως το Ορθόδοξο τυπικό) ή ο πλήρης εκκαθολικισμός ήταν πάντα η αρχή του αφελληνισμού. Έτσι πιθανόν εξηγείται σήμερα η μετάλλαξή τους σε Αλβανούς. Ας μην ξεχνάμε τους Καθολικούς των νήσων των Κυκλάδων που δεν συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση, ενώ τους έγινε ανοιχτό κάλεσμα.

- Όπως βλέπουμε στις εικόνες οι Αλβανοί Σκουτερινοί φορούν την γκέγκικη φορεσιά της Βορείου Αλβανίας ενώ οι Έλληνες Κορωναίοι την ελληνική Φουστανέλα.

Από όλα τα παραπάνω λοιπόν, καταρρέει το παραμύθι της υποτιθέμενης αλβανικής καταγωγής των εξ Ελλάδος Αρμπερέσηδων, όταν ο ίδιος ο αρθρογράφος, όντας Αρμπερέσης κι ο ίδιος, τους αποκαλεί Έλληνες.

Παρακάτω το κείμενο σε ελληνική μετάφραση και μετά ο σύνδεσμος του άρθρου στα ιταλικά, καθώς και  οι φωτογραφίες που εμφανίζονται στο άρθρο.

Η γιορτή Retnes

Η γιορτή Retnes, είναι σίγουρα η παλαιότερη και πιο ενδιαφέρουσα, ανάμεσα στις γιορτές των κατοίκων του Maschito, αφού χρονολογείται με βεβαιότητα από τα πρώτα χρόνια της γέννησης της Αρμπερέσικης πόλης (την άνοιξη του 1517) και τιμάει την ίδρυσή της με μια επίδειξη των Stradioti. Με την πάροδο των αιώνων η γιορτή αλλοιώθηκε στην ιστορική, θρησκευτική και ανθρωπολογική της σημασία, αφήνοντας χώρο για ευφάνταστες και παράξενες ερμηνείες. Retnes πολύ απλά σημαίνει, στη γλώσσα των Αρμπερέσηδων του Maschito, μια παρέλαση, ή μάλλον μια παρέλαση με ένα εξοπλισμένο άλογο, δηλαδή μια ιπποτική επίδειξη. Αυτή η επίδειξη πραγματοποιούνταν και πραγματοποιείται κάνοντας τρεις γύρους γύρω από την πλατεία της Madonna del Caroseno (και σε κάθε περίπτωση, λόγω των επιβλητικών χρωμάτων και των συναισθημάτων που προκαλεί, παραμένει η πιο αγαπημένη εκδήλωση των κατοίκων του Maschito μετά τη γιορτή του προστάτη Αγίου Ηλία). Κάτω από το φως νέας, μοναδικής και αδημοσίευτης ιστορικής έρευνας για το ηρωικό παρελθόν των προγόνων μας, οργανώθηκε η ιστορική αναπαράσταση της Retnes, με σχολαστικότητα λεπτομερειών, τόσο στην αναπαράσταση των κοστουμιών και των τυπικών όπλων, όσο και σε όλες τις άλλες λεπτομέρειες ιστορικής φύσης. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην οργάνωση των συμμετεχόντων σε δύο ομάδες που αντιπροσωπεύουν τις δύο κύριες εθνοτικές ομάδες που ίδρυσαν την πόλη μας: τους Έλληνες-Κορωναίους και τους Αλβανούς-Σκουτερινούς, οι πρώτοι “Majsor” και οι δεύτεροι “Cndrgnan” που ήταν πάντα αντίπαλοι για διάφορους λόγους, τους οποίους θα εξηγήσουμε στην συνέχεια, στις ιστορικές σημειώσεις.

Σύντομη Ιστορική Αναδρομή.

Το Maschito ανάμεσα στις πενήντα κοινότητες των Αρμπερέσηδων της Ιταλίας έχει μια ασυνήθιστη και μοναδική ιστορία. Η κοινότητα ιδρύθηκε από τον Λάζαρο Μάτεση ένα αριστοκράτη μισθοφόρο καπετάνιο και τους έφιππους στρατιώτες του (stradioti), οπλισμένους ιππείς περιζήτητους από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής: Ισπανούς, Γαλλους και ιδιαίτερα από την Γαληνοτάτη (Βενετία), κυρίως για την χαρακτηριστική τακτική τους των γρήγορων επιχειρήσεων, τις ενέδρες, τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις και κυρίως για το θάρρος και την αφοσίωση τους στους στρατούς στους οποίους είχαν συμπεριληφθεί (προσληφθεί), πράγμα ασυνήθιστο για τις εταιρείες μισθοφόρων της εποχής εκείνης.

Οι stradioti του Maschito ή μάλλον η “στρατιωτική εταιρεία” του Λαζάρου Μάτεση πολέμησαν στην υπηρεσία των Ισπανών οι οποίοι τους πλήρωναν εκατό δουκάτα το χρόνο, καθώς και με το δικαίωμα συμμετοχής στην λεία (λεηλασία) των κατακτημένων εδαφών, αλλά κατά τους πρώτους μήνες του 1517 ο καπετάνιος ζήτησε να γίνει δεκτός από τον Κόμη Raymond της Κόρδοβα, Αντιβασιλέα της Νάπολης, κάνοντας ένα ασυνήθιστο αίτημα για την παροχή γής: “όπου οι στρατιώτες μου να μπορούν να ζήσουν ειρηνικά και να μπορέσουν να φέρουν τις γυναίκες τους και τα παιδιά που είχαν μείνει πίσω στην Αλβανία”. Ο Αντιβασιλέας υποσχέθηκε να μιλήσει στον Αυτοκράτορα Κάρολο Ε’. Λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, ο Αντιβασιλέας κάλεσε τον καπετάνιο Μάτεση και του ανακοίνωσε: “Χθες ήλθε από τη Βαρκελώνη αυτοκρατορικός αντιπρόσωπος και ο Αυτοκράτορας διέθεσε  σε εσάς και τους ανθρώπους σας μια ερημωμένη αγροτική περιοχή, της οποίας το όνομα είναι Maschito, και άλλες περιοχές για να τις αποικίσετε (κατοικήσετε),  όπως το Τριβίνο, ο Άγιος Κήρυκος και ο Άγιος Κωνσταντίνος των Αλβανών.

Ο καπετάνιος (δηλαδή ο Λάζαρος Μάτεσης) έσπευσε να στείλει στα υπόλοιπα μέρη εκείνο το τμήμα των προσφύγων που δεν ήταν εξοικειωμένοι με την χρήση των όπλων και στην συνέχεια εγκατέστησε στο Maschito τους στρατιώτες της εταιρείας του (και μάλλον, για να γιορτασθεί αυτό το γεγονός, εγκαινιάσθηκε η ιππική επίδειξη που λέγεται Retnes). Το 1507, για να τιμήσει την στρατιωτική τους ικανότητα, ο Consalvo της Κόρδοβα, Αντιβασιλέας της Νάπολης το 1507, χορήγησε στον Λάζαρο Μάτεση και τους άνδρες φορολογικές απαλλαγές και τίτλους ευγένειας. Οι πληρωμές χρημάτων και οι απαλλαγές από φόρους και άλλες (έκτακτες) υποχρεώσεις επιβεβαιώθηκαν το 1583 από τον διοικητή Martos de Goriostola, όταν η “στρατιωτική εταιρεία” “πέρασε” στον Άγγελο Μάτεση, γιό του Λαζάρου, προς όφελος των Κορωναίων κατοίκων του Maschito. Αυτοί συνέχισαν να απολαμβάνουν τέτοιους τίτλους, (τιμητικά) διπλώματα και απαλλαγές που ποτέ δεν αναγνωρίστηκαν στους Αρμπερέσηδες των υπόλοιπων κοινοτήτων, και αυτό είναι μία μαρτυρία που δείχνει την υψηλότερη κοινωνική “κατάταξη” αυτής της ομάδας.

Οι πρώτοι στρατιώτες του  Maschito ήταν από την επαρχία του Σκούταρι, δηλαδή από την περιοχή της πόλης της Σκόδρας, και εγκαταστάθηκαν στο νότιο τμήμα της περιοχής και είχαν το παρωνύμιο (παρατσούκλι) “cndrgnan”. Το 1532, μετά την τελική πτώση του κάστρου της Κορώνης, όταν η κατάκτηση της Αλβανίας και της Πελοποννήσου από τους Οθωμανούς ήταν οριστική, και με βάση την συνθήκη ειρήνης της Κωνσταντινούπολης ανάμεσα στον Κάρολο Ε’ και τον Σουλεϊμάν Α’, επιτράπηκε στους υπερασπιστές του κάστρου (της Κορώνης) να εγκαταλείψουν την πόλη και να επιβιβασθούν σε ισπανικά πλοία και να καταφύγουν στην Ιταλία. Οι Κορωναίοι πρόσφυγες αποβιβάσθηκαν στο Μπρίντιζι και μεγάλος αριθμός από αυτούς ήρθαν στο Maschito για να στρατολογηθούν στην “στρατιωτική εταιρεία” του Λάζαρου Μάτεση. Οι Κορωναίοι, οι οποίοι ήταν Έλληνες που ανήκαν σε μια διαφορετική εθνική ομάδα απ’ τους Αλβανούς, στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στο βόρειο τμήμα της περιοχής (του Maschito) και είχαν το παρωνύμιο “majsor”, ίσως επειδή ανάμεσά τους υπήρχαν και κάτοικοι της Μάνης, μιας περιοχής απ’ την οποία παραδοσιακά στρατολογούνταν στρατιώτες.

Όπως μας υπενθυμίζουν οι Ενετοί χρονικογράφοι (εκείνης) της εποχής, σε καταστάσεις ανάλογες με την δική μας (δηλαδή του Maschito), ανάμεσα στα δύο έθνη δεν υπήρχαν καλές σχέσεις (“καλό αίμα”), και ήταν επίσης σπάνιο να μάχονται μαζί στην ίδια παράταξη, αφού δεν πρέπει να ξεχνά κανείς πως τόσο οι Αλβανοί, όσο και Ελληνες (του Maschito) μάχονταν οργανωμένοι κατά “φάρες”, δηλαδή κατά “φυλές”. Κάθε “φυλή” αποτελούνταν από άνδρες που προέρχονταν από την ίδια (“εθνική”) ομάδα και από την ίδια τοποθεσία και η αριστοκρατική απασχόληση με τα όπλα μεταβιβάζονταν από τον πατέρα σε γιό. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο (“εθνικών”) παρατάξεων “ενισχύονταν” από τον καπετάνιο της εταιρείας και ήταν ένα αρχαίο έθιμο του Μεσαίωνα που εξυπηρετούσε στο να εκπαιδεύονται συνεχώς με “ορμή και πάθος” οι στρατιώτες της πόλης. Οι δύο παρατάξεις ενώνονταν τόσο στη μάχη όσο και για την επίδειξη Retnes, μία στρατιωτική επίδειξη  έφιππων στρατιωτών στην οποία συμμετείχαν με δύο ξεχωριστές σειρές αλόγων, άλογα που ήταν στολισμένα με λοφία και δαμασκηνές (ανατολίτικες) εξαρτήσεις.

Τον 18ο αιώνα, μετά την αναγκαστική “μετατροπή” των επισκόπων (της περιοχής) σε Καθολικούς και την κατάργηση του Ελληνορθόδοξου τελετουργικού μας, οι stradioti αντικαταστάθηκαν με παιδιά ντυμένα σαν τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, και αυτό είναι σαφώς ένας “εξαναγκασμός” διότι, παρόλο που τα παιδιά αντικαθιστούσαν τους stradioti, η αλήθεια είναι πως στην θρησκευτική εικονογραφία ο Αρχάγγελος Μιχαήλ δεν έχει ποτέ απεικονισθεί ως έφιππος.

Η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μερών (δηλαδή μεταξύ “Cndrgnan” και “Majsor”) παρέμενε ζωντανή ανάμεσα σε εμάς που ήμασταν παιδιά το 1970, όταν οι “μάχες” και οι “συγκρούσεις” ανάμεσα σε εκατοντάδες παιδιά “Cndrgnan” και “Majsor” ήταν ορμητικές και συχνές, ειδικά αν παραβιαζόταν τα όρια που είχαν καθορισθεί στην “χρονική διαδρομή” μας από τα αρχαία χρόνια.

Η επέτειος της Retnes δεν έχει σκοπό να προκαλέσει διαίρεση της κοινότητάς μας, αλλά υγιή άμιλλα και ανταγωνισμό, προκειμένου να ενισχυθεί ο δεσμός με το παρελθόν μας και την ιστορία μας, ιδιαίτερα στην εποχή μας όπου η κοινοτοπία και η ψεύτικη ιστορία “ανθίζουν” από ημέρα σε ημέρα. Συνοπτικά, η Retnes θέλει να είναι ένα ταξίδι μνήμης για να επανασυνδεθούμε με παλιούς δεσμούς με την ιστορία και την ταυτότητά μας, ένα άλμα στο δέκατο έκτο αιώνα μέσα σε χρώματα, μουσική, κοστούμια, όπλα και αναβάτες, για να βιώσουμε τον ενθουσιασμό της “μεταφοράς” μας στο παρελθόν μας.

Πηγή: Rievocazione Storica in costume Arbëreshë ” La Retnes”

https://www.meravigliaitaliana.it/it/scheda-meraviglia/meraviglia/rievocazione-storica-in-costume-arba-resha-la-retnes-502/