Η Εθνική Ελληνική συνείδηση τον 13ο αιώνα μέσα από την επιστολή του Ιωάννη Δούκα Βατάτζη.

Η ελληνικότητα του Βυζαντίου και η εθνική συνείδηση των βυζαντινών αυτοκρατόρων περιγράφεται πολύ γλαφυρά στην επιστολή-απάντηση του Ιωάννου Δούκα Βατάτζη προς τον Πάπα Γρηγοριο. 

 Το 1237 σε επιστολή

του προς τον Βατάτζη, ο πάπας ζήτησε από «το γένος των Γραικών που ανέβλυζε

σοφία» να αναγνωρίσει το παπικό πρωτείο του και απείλησε ευθέως ότι, εάν δεν

τερματιζόταν η σύγκρουση με τους Λατίνους της κατεχομένης Κωνσταντινουπόλεως,

θα διοργάνωνε σταυροφορία contra Graecos, στα πλαίσια μιας «ευρύτερης»

σταυροφορίας για τους Αγίους Τόπους. 

Η επιστολή αυτή ανευρέθη

τον 19ο αιώνα στην Μονή της Πάτμου από τον Ιωάννη Σακελλίωνα και, παρά τις

πρώιμες ακαδημαϊκές επιφυλάξεις, η γνησιότητά της έχει επιβεβαιωθεί στον 20ο αιώνα από τον Γάλλο βυζαντινολόγο Venance Grumel. 

Ο Ιωάννης Βατατζής απαντά περήφανα ότι η διαδοχή του Ρωμαϊκού θρόνου ανήκει δικαιωματικά στους Έλληνες , στους οποίους  πέρασε από τη βασιλεία του Μ.Κωσταντίνου στους γενάρχες των δυναστειών των Δουκών και Κομνηνων και των άλλων Ελλήνων αυτοκρατόρων. 

Με αυτό το τρόπο όχι μόνο ξεκαθαρίζει την ελληνικότητα της αυτοκρατορίας αλλά εξηγεί και πως προέκυψε το Ρωμαίος πολίτης - Ρωμιός , ως κοινωνικός/πολιτικός ορος και ΟΧΙ ως εθνικός . 

Τέλος κάνει αναφορά σε «θεσμούς πατρίδας» και σε «τάφους προγόνων»

Πηγή : «Η ελληνική ταυτότητα μέσα από το λόφο του Ιωάννη Βατάτζη», Ι.Σαρρης