Ο Γάλλος εθνολόγος Gilles De Rapper για την εθνική ταυτότητα των ορθοδόξων αλβανοφώνων Λουντζιωτών Αργυροκάστρου.

Ο Γάλλος αλβανολόγος Gilles de Rapper αναφέρει σχετικά με τους ορθόδοξους αλβανόφωνους (δίγλωσσους στο παρελθόν) Λουντζιώτες:

Α) Ως προς την εθνική ταυτότητα:

1. Οι Λουντζιώτες ως προς την εθνική ταυτότητα χωρίστηκαν σε δύο πλευρές. Αυτοί που υποστήριζαν ότι είναι Αλβανοί κι αυτοί που υποστήριζαν ότι είναι Έλληνες. Ωστόσο οι δεύτεροι "επέμειναν", όπως ο ίδιος αναφέρει επί λέξει, στην ελληνικότητα. Εμμέσως λοιπόν συνάγεται το συμπέρασμα ότι όλοι οι Λουντζιώτες μέχρι τότε θεωρούσαν τους εαυτούς τους Έλληνες. Συνεπώς αυτοί που είχαν ενταχθεί στο αλβανικό εθνικό κίνημα, ήταν αυτοί που έπαψαν να υποστηρίζουν αυτό που ήταν μέχρι χθες και στην ουσία εν μία νυκτί άλλαξαν εθνικότητα.

2. Αυτοί που είχαν ενταχθεί στο αλβανικό εθνικό κίνημα ήταν κυρίως όσοι είχαν μεταναστεύσει στην Κων/πόλη (κουρμπέτ). Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί αν παρατηρήσει κάποιος, οι αλβανιστές χριστιανοί ήταν κυρίως αυτοί που είχαν μεταναστεύσει είτε στην Αμερική, είτε στην Ρουμανία, είτε στην Κων/πολη. Αυτό συνέβαινε γιατί σε αυτά τα μεγάλα αστικά κέντρα υποδοχής μεταναστών, μεταξύ των οποίων και αλβανόφωνοι Χριστιανοί, δραστηριοποιούνταν σε μεγαλύτερο βαθμό η αλβανική προπαγάνδα, η οποία χρηματοδοτούνταν από την Αυστρία και την Ιταλία. Επίσης οι μετανάστες συνήθως είναι πιο φιλόδοξοι κι έτσι ανάμεσά τους υπήρχαν αρκετοί τυχοδιώκτες που μετέβαλλαν τη συνείδηση τους σε αλβανική λόγω συμφέροντος.

3. Παρά ταύτα οι Λουντζιώτες είτε στην Κων/πολη είτε στην Αμερική δήλωναν οι περισσότεροι Έλληνες.

4. Στη Λούντζη ξεκίνησε μετά την ίδρυση αλβανικού κράτους (1913) μια διαδικασία εξαλβανισμού. 

5. Πολλές οικογένειες Λουντζιωτών που υποστήριζαν την ελληνικότητα, εγκατέλειψαν την Λούντζη κατά τη διάρκεια και μετά από τον ΑΠΠ και κατέφυγαν στην Ελλάδα.

Β) Ως προς τους μουσουλμάνους γείτονές τους:

1. Οι Λουντζιώτες έχουν ανέκαθεν αμοιβαίο μίσος με την γειτονική μουσουλμανική περιοχή Κουρβελέσι, καθώς και με τους κατοίκους του χωριού Erind, το μοναδικό μουσουλμανικό χωριό στη Λούντζη. Οι Κουρβελεσιώτες, όπως υποστηρίζουν οι Λουντζιώτες, διέπρατταν ληστείες και απαγωγές σε βάρος τους κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ήταν οπαδοί του Balli Kombetar (συμμάχων των ΝΑΖΙ) κατά τη διάρκεια του ΒΠΠ και το 1997, κατά τη διάρκεια των αναταραχών στην Αλβανία, τους επιτίθονταν συνεχώς.

2. Τα χωριά της Λούντζης ήταν στο παρελθόν όλα ορθόδοξα πλην του χωριού Erind, όπου η πλειοψηφία είναι μουσουλμάνοι. 

3. Τα μουσουλμανικά χωριά Asim Zenel και Arshi Llongo, τα οποία βρίσκονται σήμερα στη Λούντζη, δημιουργήθηκαν μετά τον ΒΠΠ και οι κάτοικοί τους προέρχονται από τη γειτονική μουσουλμανική περιοχή Κουρβελέσι. Επίσης κάποιοι μουσουλμάνοι εποίκισαν τα χριστιανικά χωριά Κάριανη (Karjan), Άγιος Θεόδωρος (Shën Todër), Βαλαρέ (Valare) και Σούχα (Suhë). 

Αυτό έγινε από τον Enver Hoxha με σκοπό να δημιουργήσει μια μουσουλμανική ζώνη ασφαλείας μεταξύ της ελληνόφωνης μειονοτικής περιοχής Δρόπολης και της Λούντζης με απώτερο σκοπό τον εξαλβανισμό των Λουντζιωτών. Ο Rapper βέβαια ισχυρίζεται ότι αυτό έγινε για να αποφευχθεί η εξελλήνιση των Λουντζιωτών, αλλά αυτό φαντάζει φυσικά αστείο. Από ποιον κινδύνευε να εξελληνιστεί μια περιοχή που ήδη 30 και πλέον χρόνια ανήκε στο αλβανικό κράτος? Άρα οι Λουντζιώτες ακόμη και μετά τον ΒΠΠ επέμεναν στην ελληνικότητα. Έτσι ο Enver Hoxha έστειλε μουσουλμάνους στην περιοχή για να καταστήσει πιο μικτή την περιοχή και εν καιρώ να αφελληνιστεί.

"Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, ωστόσο, κατά την περίοδο του κουρμπέτ, οι Λουντζιώτες κινούνταν μεταξύ δύο ακραίων θέσεων σχετικά με την εθνοτική και εθνική σχέση. Από τη μία πλευρά, υπήρχαν εκείνοι που εντάχθηκαν στο αλβανικό εθνικό κίνημα, ειδικά στην Κωνσταντινούπολη, και προσπάθησαν να διαδώσουν ένα συναίσθημα Αλβανών που ανήκουν στη Λούντζη. Οι γνωστοί Κότο Χότζης (1825-1895) και Παντελής Σωτήρης (1843-1891), που συμμετείχαν στο άνοιγμα του πρώτου αλβανικού σχολείου στην Κορυτσά το 1887, ήταν και οι δύο από την Λούντζη (από τα χωριά Κεστοράτι και Σέλτση). Από την άλλη πλευρά ήταν εκείνοι που ΕΠΕΜΕΝΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ των Λουντζιωτών και ήταν αντίθετοι στην ανάπτυξη μιας αλβανικής εθνικής ταυτότητας μεταξύ των χριστιανών. Θυμόμαστε εδώ τα ονόματα των διάσημων

Χριστόδουλος (1820-1898) και Γιώργος (1863-1920) Ζωγράφος - ο τελευταίος ήταν επικεφαλής της Διακυβέρνησης της Αυτόνομης Βόρειας Ηπείρου στο Αργυρόκαστρο κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο - και του Βαγγέλη Ζάππα (1800-1865), όλοι από την Λούντζη (Κεστοράτι και Λάμποβο του Ζάππα). Μεταξύ αυτών των δύο ακραίων θέσεων ήταν η πλειοψηφία των ανθρώπων, και είναι σχεδόν αδύνατο σήμερα να πούμε πώς αντιλήφθηκαν τον εαυτό τους. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι, στο πλαίσιο του κουρμπέτ, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι ήταν Έλληνες: οι αναμνήσεις του κουρμπέτ δείχνουν ότι στην Κωνσταντινούπολη οι Λουντζιώτες ζούσαν μαζί με άλλους Ορθόδοξους Χριστιανούς από την Ελλάδα και πήγαιναν στις ίδιες εκκλησίες και ήταν μέρος της ελληνικής μειονότητας εκεί. Και στην Αμερική, φαινόταν ευκολότερο, ή με πιο νόημα, να δηλώσουν τον εαυτό τους ως Έλληνα και όχι ως Αλβανό...

...Αυτές οι ρευστές ταυτότητες επρόκειτο να κρυσταλλωθούν τη στιγμή της δημιουργίας του αλβανικού κράτους (1913) και κατά τη διάρκεια της ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΞΑΛΒΑΝΙΣΜΟΥ που ακολούθησε. Η Λούντζη συμπεριλήφθηκε στον ορισμό της Βόρειας Ηπείρου ως χώρας του Ελληνισμού που θα έπρεπε να είχε δοθεί στο ελληνικό κράτος το 1913, και πολλές οικογένειες ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΨΑΝ την περιοχή και την Αλβανία, κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, για να αποφύγουν να γίνουν πολίτες στο νέο αλβανικό κράτος. Αυτοί οι άνθρωποι καλούνται στην αλβανική προπαγάνδα filogrek και φαίνεται ότι ήταν αρκετά ισχυροί μερικές φορές για να αναγκάσουν τις φιλο-Αλβανικές οικογένειες να εγκαταλείψουν την Λούντζη. Για παράδειγμα, για την περίοδο του μεσοπολέμου, το χωριό Σέλτση λέγεται ότι ήταν «γεμάτο από filogrek» και ένας πληροφοριοδότης μου είπε την ιστορία του πατέρα του συζύγου της, ο οποίος εγκατέλειψε κρυφά το χωριό μια νύχτα με τη σύζυγό του, αφού ο ξάδελφος του είπε ότι η φιλο-Αλβανική δέσμευσή του δεν ευχαρίστησε μια ισχυρή φιλο-ελληνική οικογένεια. Έφυγαν για την Αμερική, ενώ η φιλο-ελληνική οικογένεια τελικά έφυγε για την Ελλάδα. Το σπίτι τους καταλαμβάνεται τώρα από μια οικογένεια Βλάχων. Πρέπει να σημειωθεί ότι Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΔΕΝ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΑΥΤΟΜΑΤΑ ΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών. Το άγχος στη γλώσσα ως κριτήριο εθνικής ταυτοποίησης ήταν πιθανότατα ισχυρότερο στο μυαλό των εθνικιστών ακτιβιστών και των μελών της διεθνούς επιτροπής για τον σχεδιασμό των συνόρων από ό, τι μεταξύ του τοπικού πληθυσμού".

"Επιμένοντας στη θρησκευτική τους σχέση, και ειδικά μπροστά σε έναν Γάλλο και φερόμενο ως Χριστιανό ανθρωπολόγο, οι Λουντζιώτες αντιτίθενται στον άλλο κύριο θρησκευτικό πληθυσμό της περιοχής, τους Μουσουλμάνους. Αυτή η αντίθεση εκφράζεται σε διαφορετικά επίπεδα. Πρώτα στρέφεται εναντίον των μουσουλμάνων Λουντζιωτών, οι περισσότεροι από τους οποίους θεωρούνται ΞΕΝΟΙ (të ardhur), καθώς μετακόμισαν από την Λιαπουριά (Κουρβελέσι) στη Λουντζερία πριν και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αίσθηση της ετερότητας δεν οφείλεται μόνο στην προέλευσή τους εκτός της Λούντζης, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι είναι ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ (οι Χριστιανοί μετακόμισαν από άλλα μέρη στη Λούντζη ταυτόχρονα, αλλά η καταγωγή τους γενικά ξεχνιέται σήμερα ή δεν θεωρείται σχετική). Οι μουσουλμάνοι από την Erind - το μόνο χωριό στην Λούντζη που είναι μουσουλμάνοι στην πλειοψηφία δεν θεωρούνται ως απόγονοι μεταναστών από άλλες μουσουλμανικές περιοχές, αλλά είναι ωστόσο σίγουρα διαφορετικοί και οι σχέσεις μεταξύ της Erind και των γειτονικών χωριών χαρακτηρίζονται από τα ίδια στερεότυπα. Οι σχέσεις μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών είναι συνήθως: οι άνθρωποι από την Erind λέγεται ότι είναι βίαιοι και βρώμικοι, δεν έχουν πολιτισμό και ότι είναι υπεύθυνοι για οτιδήποτε κακό συμβαίνει στην περιοχή.

Σε άλλο επίπεδο, οι χριστιανοί Λουντζιώτες εναντιώνονται στη γειτονική περιοχή Κουρβελέσι, στη Λιαπουριά. Αυτή η αντίθεση εκφράζεται με δύο τρόπους: λέγοντας ιστορίες που σχετίζονται με ΓΕΓΟΝΟΤΑ που χρονολογούνται από ένα αόριστο «πριν» (më përpara) και παρουσιάζοντας πιο πρόσφατα γεγονότα, ειδικά εκείνα του 1997, ΩΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΩΝ. Στις ιστορίες που λένε οι Λουντζιώτες για το κουρμπέτ, οι ΛΙΑΠΗΔΕΣ συχνά απεικονίζονταν ως ΛΗΣΤΕΣ που ληστεύουν τους πλούσιους του κουρμπετ κατά την επιστροφή τους από την Κωνσταντινούπολη, απήγαγαν χωρικούς για να λύσουν τις οικογένειές τους και οργάνωσαν αποστολές για να κλέψουν πρόβατα από τους Χριστιανούς. Και πάλι στις ιστορίες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Λιάπηδες (και οι Μουσουλμάνοι γενικά, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων του Λιμποχόβου και του Λαζαράτι) συνδέονται πάντα με τους ΜΠΑΛΙΣΤΕΣ (την κακή πλευρά, από την άποψη των Λουντζιωτών) των οποίων ο κύριος σκοπός στη μάχη ήταν ΝΑ ΕΠΙΤΕΘΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΛΟΥΝΤΖΙΩΤΕΣ ΩΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ και όχι ως αντιστασιακούς...

...Το χωριό Asim Zenel, που πήρε το όνομά του από έναν κομματικό από το Κουρβελέσι που σκοτώθηκε τον Ιούλιο του 1943, δημιουργήθηκε ως το κέντρο ενός αγροτικού συνεταιρισμού το 1947 στον δρόμο που οδηγούσε από την Λούντζη προς την Δρόπολη. Οι άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν στο νέο χωριό ήταν κυρίως βοσκοί από το Κουρβελέσι και ήταν Μουσουλμάνοι. Το ίδιο συνέβη και για το χωριό Arshi Llongo, ενώ άλλοι μουσουλμάνοι από το Κουρβελέσι εγκαταστάθηκαν στα χωριά της κάτω Λούντζης (Karjan, Shën Todër, Valare) και στο Suhë. Ως αποτέλεσμα, δεν είναι εξαιρετικό να ακούμε σήμερα από τους Λουντζιώτες, όπως ένας από τους πληροφοριοδότες μου, έναν συνταξιούχο μηχανικό που ζει στα Τίρανα, ότι «ΤΟ 1945 ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΜΙΑ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΖΩΝΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΔΡΟΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΥΝΤΖΕΡΊΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ Η ΕΞΕΛΛΗΝΙΣΗ ΤΗΣ ΛΟΥΝΤΖΕΡΙΑΣ. Οι Μουσουλμάνοι θεωρούνταν πιο αποφασιστικοί έναντι των Ελλήνων. Εκείνη την εποχή, ο κίνδυνος εξελληνισμού ήταν πραγματικός στην Λούντζη». Στο χωριό Këllëz, οι άνθρωποι λυπούνται επίσης που η <<Λούντζη περιβάλλεται από μια μουσουλμανική ζώνη ασφαλείας από τον Enver Hoxha, ο οποίος ήταν ο ίδιος μουσουλμάνος».

Gilles de Rapper "Better than Muslims, not as good as Greeks. Emigration as experienced and imagined by the Albanian Christians of Lunxhëri"